Houben kapelke

Sint Servaas kapel

De kapel is gelegen op het erf van Bas Korten (2020) en bereikbaar via het Rob Houben paedje. Officiële benaming van het pad is ‘Vlas’.
De oorsprong van deze Sint Servaas kapel, in de volksmond ook “Houben kapelke” genoemd (horende bij Houbenhof) is moeilijk te achterhalen. Speurwerk in de archieven van de parochie St. Barbara Leveroy, het rijksarchief in Maastricht, het gemeentearchief van Weert, noch gesprekken met mensen die geboren zijn rond 1930 en in Leveroy woonden dan wel daar sterke binding mee hadden, leverden geen eenduidige helderheid op over het ontstaan van de kapel. Dat in de kapel Sint Servaas werd vereerd, blijkt uit een foto van de kapel uit 1959 met daarin een houten beeld van St. Servaas.
Kapellen werden gebouwd uit dankbaarheid voor een genezing of als smeekbede om gevrijwaard te blijven van een (besmettelijke) ziekte. De 19^e eeuw was de eeuw van de cholera, de blauwe dood, die Nederland en ook Limburg in zijn greep had.

Met de bouw van een zgn. stalkapel hoopte de veehouder dat zijn dieren niet ernstig ziek werden.
(Veld)kapellen werden ook gebouwd uit dankbaarheid als een zoon van de grondeigenaar tot priester werd gewijd, dan wel ter plekke woonde. Dat laatste is hier het geval in de persoon van de Z.E.H Joannes Scheijven, pastoor in Ell maar geboren en overleden in Leveroy. Het vermoedelijke stichtingsjaar komt hiermee niet overeen. In de familie van de bewoners kwamen echter veel priesters voor zodat de optie voor het oprichten van een kapel reëel is.

Zeer waarschijnlijk heeft Joannes Scheijven (Houben Hannes, vader van de pastoor) de kapel rond 1880 laten bouwen. Van hem was ook het woonhuis naast Houbenhof. In een houten balk van dat woonhuis staat het jaartal 1880. Bovendien vinden we hier in een hoekje van de woning gebakken vloertegels die veel lijken op de vloertegels van de Sint Servaas kapel. Vast staat dat in het jaar 1882 de kapel in officiële stukken wordt genoemd.

Jaarlijks werden er in de parochie twee grote processies gehouden.
De sacraments processie en de Maria-processie. Een processie was een godsdienstige plechtigheid waarbij gelovigen openbaar hun geloof ritueel beleden middels een rondgang door het dorp waarbij afwisselend werd gebeden en gemusiceerd door de fanfare. Bij een kapel werd stil gestaan om daar de betreffende heilige te vereren. Op deze plek in Leveroy dus St. Servatius. Het land van Weert waaronder ook Leveroy hoorde was oorspronkelijk een leengoed dat toebehoorde aan het Kapittel van Sint Servaas in Maastricht. Sint Servaas heeft dus in vroeger tijden een grote invloed gehad in deze streek. Vandaar dat waarschijnlijk de kapel werd toegewijd aan Sint Servaas. Er is bovendien een verhaal bekend in relatie tot de Mariakapel aan de Liesjeshoek, dat daar door Sint Servaas gedoopt werd met water uit de nabijgelegen beek.

In de periode 1965-1973 heeft er in Leveroy een ruilverkaveling plaats gevonden. Op vrijwillige basis ruilden grondeigenaren hun vaak versnipperde percelen om er grotere aaneengesloten landerijen voor terug te krijgen. Daarbij moesten (zand)wegen en sloten worden verlegd.
De St. Servaaskapel en de daar langs lopende landwegen werden onderdeel van het erf van Houbenhof. Voor de toenmalige eigenaar van Houbenhof, een ondernemende boer, was de ruilverkaveling zeer welkom en hij greep met beide handen de kans aan om het grondgebied rondom Houbenhof te vergroten.
Bovendien had deze eigenaar, tot groot verdriet van zijn echtgenote, geen enkele affiniteit met de St. Servaaskapel. De kapel werd al snel onderdeel van het aangrenzende weiland en deed dienst als schuilhok voor de rondscharrelende kippen. De kapel was niet meer toegankelijk voor publiek en verloor haar functie.
Door de jaren heen raakte de kapel volledig in verval en door begroeiing werd ze volledig aan het oog onttrokken.

Vele jaren later kwam Houbenhof in handen van Bas Korten. Het gebouw deed geen dienst meer op agrarisch gebied en werd verbouwd tot zorgboerderij voor jongeren.
Het was Wim Janssen, de buurman, die eind 2019 in gesprek raakte met Sjaak Vestjens over de restanten van de kapel. Sjaak woonde in zijn jeugd op Houbenhof en was onmiddellijk geïnteresseerd in een mogelijke restauratie. Eigenaar Bas Korten gaf niet alleen zijn medewerking maar ging ook akkoord met de verplaatsing van het hekwerk zodat de kapel weer voor iedereen toegankelijk werd. Hij gaf daarmee a.h.w. de kapel terug aan de Leveroyse gemeenschap. Wat historisch gezien een ‘groot gebaar’ is van de huidige eigenaar; de ontsluiting van het Servaas kapelletje.
De ’uitbouw’ van het pad dat omsloten is door hekwerk, en zich op gemeentegrond bevindt, staat symbool voor de verbinding met de gemeente Nederweert.

Op voorspraak van ambtenaar Joey van Beers werd het gemeentebestuur enthousiast gemaakt voor het restauratieplan en doneerde
Gemeente Nederweert €7500,-
De Provincie Limburg €4250,-
De H. Barbara parochie met €250,-

In juni 2020 werd daadwerkelijk begonnen met de restauratie van de Sint Servaas kapel, voor het merendeel deel uitgevoerd door een grote groep enthousiaste vrijwilligers, op initiatief van: Wim Janssen, Sjaak Vestjens, Mies Wetemans en Tjeu Kwaspen.

Omdat de kapel vanaf de achterzijde benaderd wordt. is aan die kant een gebrande glasplaat aangebracht met de afbeelding van St. Servaas. Om de relatie met Leveroy te benadrukken zijn op de achtergrond de drie kerken afgebeeld die Leveroy rijk was. ’s Avonds wordt zij vanuit de binnenkant van de lijst verlicht. Het is de moeite waard om deze glasplaat van dicht bij te bekijken. Het St. Servaas beeld in de kapel is een vergrootte kopie van een beeld uit de basiliek van Maastricht, prachtig op kleur gebracht door Vera Wetemans.

Sjaak Vestjens maakte deze presentatie die u in een aantal beelden door de restauratie leidt.

via deze link krijgt u meer informatie over Sint Servatius

Terug in de tijd

In de zoektocht naar gegevens over de Sint Servaas kapel kwam zo veel informatie boven drijven dat het jammer zou zijn als die hier niet zou worden gedeeld.
Mia Vossen was ooggetuige van onderstaande gebeurtenis die ze zelf de titel gaf:

“Het verhaal van het kapelke” 

Ten westen van de St. Servaaskapel liggen de sportvelden langs de weg met de naam ‘Graanmolen’.
Iets verder naar het zuid-westen ligt langs de Heerbaan, op nr.6, een groot woonhuis waarnaast tot nov. 1944 die graanmolen heeft gestaan, genaamd De Volharding.
Deze molen hoort tot het type belt- of bergmolen vanwege de verhoging waarop ze is gebouwd. Tijdens de oorlog is deze ruimte vaak gebruikt als schuilgelegenheid bij luchtalarm dan wel ander onheil.
De molen zou bij de bevrijding als uitkijkpost hebben kunnen dienen als ze in handen was gevallen van de oprukkende geallieerden. De terugtrekkende Duitse troepen brachten daarom springstof aan in en rond de molen om het uitkijkpunt te vernietigen.
In die tijd was Lins Vossen molenaar en woonde hij met zijn gezin in het naast gelegen huis. Allen moesten toezien hoe de Duitsers voorbereidingen troffen voor de vernieling van de molen.
76 Jaar na dato vertelt Mia Vossen, dochter van Lins, hoe het hele gezin door de Duitsers op 11 november 1944 werd weggejaagd en voor hun leven in de richting van Houbenhof moest vluchten. De Duitsers liepen echter precies de andere kant uit om even later met een oorverdovende knal de molen de lucht in te laten vliegen. Een enorme wolk van stenen, stukken hout en stof daalde neer op het vluchtende gezin waarbij men elkaar uit het oog verloor. De hele omgeving was bezaaid met puin.
Toen de rust enigszins was teruggekeerd, liep men overmand door angst en droefheid terug naar huis, of wat daar nog van over was. Met ontzetting bekeek men de aangerichte vernielingen. Op dat moment constateerde Mia Vossen tot haar grote schrik dat haar zus Antje ontbrak. Onmiddellijk werd in de richting Houbenhof gezocht, bang dat men Antje dood of gewond terug zou vinden.
Er gloorde hoop toen men een kinderstem hoorde roepen. Er was echter niemand te zien. Toen men dichter bij de Sint Servaas kapel kwam, bleek het geluid daar vandaan te komen. Antje had op haar vlucht een veilige schuilplek gevonden in het kapelletje en werd daar bevend van angst maar vol blijdschap in de armen gesloten.
Een paar dagen later, in de nacht van 14 op 15 nov., lieten de Duitsers de slechts 20 jaar oude kerk de lucht in vliegen.

Antje Vossen, op de foto 2e van links, overleed twee jaren later op 14 jarig leeftijd.